 |
Houtskool is een van de eerste materialen waarmee door de mens getekend werd. Het wordt gemaakt van verschillende houtsoorten bijvoorbeeld wilg, eik of heide. Er worden fijne poreuze takken zonder knoesten geselecteerd en deze worden verbrand. Door de verbranding te stoppen voordat alles volledig tot as is vergaan ontstaan er verkoolde stukken. Van deze stukken worden uiteindelijk de staafjes houtskool gemaakt. Houtskool werd en wordt vaak gebruikt voor het maken van studies, snelle schetsen als voorbereiding op het uiteindelijke werk.
|
|
Houtskool is te koop in staafjes, waarin de oorspronkelijke takken nog te zien zijn, van verschillende dikte. Het wordt ook wel gevat in een houten omhulsel, net als grafietpotlood. Dit maakt het materiaal iets minder kwetsbaar en je wordt minder vies bij het gebruik.
Er zijn ook staafjes van verschillende hardheden verkrijgbaar waarin de houtskool in elkaar geperst is (Conté syberisch krijt).
|
 |
 |
Houtskool wordt gebruikt op diverse soorten papier, het papier moet wel een iets ruwe structuur hebben anders hecht het zich niet. Net als pastelkrijt, moet ook houtskool gefixeerd worden om te voorkomen dat het af blijft geven of gaat vlekken. Houtskool kan met de vingers uitgeveegd worden om speciale effecten te bereiken. Er zijn ook doezelaars en tortillons in de handel, dit voorkomt dat je erg vieze handen krijgt en zo vlekken op je eigen werk maakt. Een gewoon wattenstaafje kan overigens ook heel goed gebruikt worden om de houtskool mee uit te wrijven. Houtskool tekeningen kunnen gecorrigeerd worden met kneedgum. Het beste is dan om te deppen en niet te wrijven over de tekening.
|
| Houtskool is een goedkoop materiaal. Het is in verschillende diktes verkrijgbaar. Oplopend van 2-3 mm tot wel 15 mm doorsnede. Het meest gebruikt is zo’n 4 tot 7 mm. Maar voor fijne details geef ik de voorkeur aan 2-3 mm. De hele dikke stukken houtskool zijn erg handig om grote vlakken op te vullen. |
| Appel, houtskool op papier, 50 x 65cm. |
| Siberisch krijt zijn staafjes geperst houtskool. Deze hebben een vaste dikte, zo’n 5-6 mm en kleuren dieper zwart dan gewoon houtskool. Ze voelen iets vettig aan. Links is een vlak egaal donker gemaakt met houtskool, en rechts met Siberisch krijt. |
 |
| Houtskool en Siberisch krijt |
 |
Om met houtskool of Siberisch krijt te kunnen werken heb je niet zo veel nodig. Een paar staafjes houtskool of Siberisch krijt, een tortillon of doekje, een kneedgum en een plastic gum. Een houdertje met stukjes schuurpapier kan handig zijn om een punt aan je staafje te maken, zodat je nauwkeurig details kunt tekenen. Als je tekening af is moet je hem goed fixeren, omdat zowel houtskool als Siberisch krijt erg afgeven. |
| Benodigdheden |
| Er zijn een aantal basistechnieken in houtskool. Je kunt deze afzonderlijk of in combinatie met elkaar gebruiken. |
De arceer techniek.Bij de arceer techniek, de naam zegt het al, breng je de houtskool arcerend aan. Je kunt dit met dikke felle lijnen doen, of heel fijntjes met dunne lijntjes. Wil je een vlak donkerder maken dan moet je er nogmaals overheen arceren, maar niet in dezelfde richting. Zou je dit wel doen, dan kleur je uiteindelijk je hele vlak zwart en zit het dus echt “dicht”. Een heel donker vlak bestaat dus uit heel veel lijnen, in diverse richtingen over elkaar heen aangebracht. |
 |
| Gearceerde vormen |
 |
De poetstechniek.Bij de poetstechniek veeg je met je vinger, een tortillon of een doekje de aangebrachte houtskool weer gedeeltelijk weg. Door dit wegvegen of poetsen ontstaan er toonwaarden. Wil je een plek donkerder dan breng je gewoon nog wat houtskool aan wat je vervolgens weer uitwrijft. Je moet niet je handen tussendoor schoonmaken, want dan blijft het houtskool aan je schone vingers zitten in plaats van op het papier en zal de plek dus lichter worden.Met de poetstechniek kun je hele zachte toonovergangen maken. |
| Gepoetste vormen |
| Natuurlijk kun je de poets en de arceer techniek ook combineren. Met de poetstechniek kun je dan de tonen aanbrengen, en met de arceer techniek de structuur. |  |
| Gecombineerde arceer- en poets-techniek |
 |
Oplichten.Oplichten is het verwijderen van aangebracht houtskool of Siberisch krijt.. Je kunt dit met een kneedgum doen, met een plastic gum, maar ook met een schoon doekje of een schone vinger. Je kunt oplichten zowel met de arceertechniek als met de poetstechniek combineren. Let er wel op dat je bij de arceer techniek dept met de kneedgum of je vinger en niet veegt, anders veeg je de lijnen uit. |
| Oplichten van Houtskool |
| Bij werken op een met Siberisch krijt zwart gemaakt vel, zul je met een doekje niet zoveel krijt weghalen. Je hebt dan echt een kneedgum en een plastic gum nodig. Als je een plastic gum gebruikt om op te lichten kun je hele scherpe lijnen maken. Ook krijg je met deze gum je papier weer bijna wit. |  |
| Oplichten van Siberisch krijt |
 |
Werken vanuit een middentoon.Omdat je met houtskool technieken hebt om een vlak donkerder te maken, maar ook technieken om een vlak lichter te maken, kun je goed vanuit een middentoon werken. Dit geeft een hele andere uitstraling aan je werk dan tekenen op wit papier.Het werken vanuit een middentoon gaat als volgt: |
| Vanuit een middentoon gewerkt. |
| Arceer je hele vel vol met houtskool of Siberisch krijt. Je hoeft nu niet op de richting te letten, want we gaan er in poetsen. Probeer je vel zo goed mogelijk te bedekken. |  |
 |
| Arceren | Heel vel gearceerd |
 |
Nu ga me met een doekje je hele vel poetsen. Probeer de kleur zo gelijkmatig mogelijk te krijgen. Wil je een stukje nog donkerder? Gewoon nog wat houtskool of Siberisch krijt aanbrengen. Wil je een plek iets lichter? Nog even erover heen wrijven met een doekje. |
| Vel poetsen |
| Als je hier mee klaar bent, heb je een egaal grijze ondergrond waarop je kunt werken. Je kunt nu met houtskool donkere lijnen en vlakken aanbrengen. Dit kan zowel met de poets- als met de arceertechniek. Lijnen en vlakken die je lichter van kleur wilt hebben kun je oplichten. |  |
| Tekenvel in egale grijstint |
 |
Zoals je ziet is houtskool een medium waarmee je mooie en interessante resultaten kunt krijgen. Hoewel het meestal alleen voor studies gebruikt wordt, kun je er ook echt wel mooie werkstukken mee maken. |
| Kantklosje, houtskool en Siberisch krijt op papier, 70 bij 100 cm |